Miasto Biłgoraj

Ustrój gminy miejskiej Biłgoraj do roku 1919 kształtowały przepisy i ustawy dla byłego zaboru rosyjskiego tj. ukaz z dnia 2 marca 1864 roku (Dz. Praw tom 62, s. 37), zaś od roku 1919 dekret o samorządzie miejskim Naczelnika Państwa z dnia 4 lutego 1919 roku (Dz. U. Nr 13 poz. 140 (1919)). W dniu 23 marca 1933 roku weszła w życie jednolita ustawa kształtująca ustrój gmin również miejskich na wszystkich terenach byłych zaborów z wyjątkiem Śląska"O częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialneg" (Dz. U. Nr 35 poz. 294 (1933)). W okresie okupacji na mocy rozporządzenia Generalnego Gubernatora z dnia 28 listopada 1939 roku"O zarządzie gmin polskic" zostają one podporządkowane władzom okupacyjnym i stają się faktycznie ich narzędziem wykonawczym. Na terenach wyzwolonych spod okupacji niemieckiej powoływano na obszarach miast rady narodowe. Początkowo powstawały one na mocy Statutu Tymczasowego Rad Narodowych z dnia 1 stycznia 1944 r. "Rada Narodow" 1944, Nr 2), a następnie w oparciu o ustawę z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz. U. Nr 5 poz. 22) i dekretu z dnia 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 14 poz. 74 ). Miejskie rady narodowe i zarządy zostały zniesione na mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz. U.R.P. Nr 14 poz. 130). Siedziba mieściła się w Biłgoraju. W 1843 r. urzędy municypalne zostały przekształcone w magistraty. Po upadku powstania styczniowego władze carskie zniosły stosunki dominialne w miastach na mocy ukazu z 1866 r., likwidując zależność miast prywatnych od byłych właścicieli. W 1869 r. przemianowano niektóre mniejsze miasta na osady i podporządkowano je zarządom gmin. W tym okresie magistraty miast ulegają dalszym przekształceniom z organów samorządowych w administracyjne, uzależnione całkowicie od władz zaborczych. W okresie międzywojennym miasta są jednostką samorządu terytorialnego wypełniającą również funkcje zlecone przez Państwo z zakresu administracji ogólno-państwowej. Przedstawiciele jej (burmistrz, zastępca burmistrza) są funkcjonariuszami państwowymi i jednocześnie przedstawicielami władzy samorządowej. W skład organizacji miasta wchodzą następujące człony: 1. Rada miejska, 2. Magistrat. Ustawa z 23 marca 1933 roku wprowadza nazwę"zarząd miejsk", zamiast dotychczasowej"magistra". Podczas okupacji hitlerowskiej ustała działalność samorządu miejskiego a na czele miasta stał burmistrz komisaryczny. Zarządy miast podporządkowano całkowicie władzom okupacyjnym hitlerowskim i zmuszano do pracy na rzecz okupanta. Po wyzwoleniu dekret o samorządzie terytorialnym nie budował w całości od nowa samorządu terytorialnego, tylko istniejącą już organizację samorządową ujednolicił drogą częściowej zmiany przedwojennych przepisów o samorządzie terytorialnym. Gminy miejskie miały w tym czasie dwa organy ustrojowe: a/ miejską radę narodową, b/ zarząd miejski. MRN składała się z: członków powołanych przed uchwaleniem ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych, przedstawicieli delegowanych przez organizacje polityczne, gospodarcze, zrzeszenia zawodowe i społeczne działające na terenie gminy, wybitnych i zasłużonych przedstawicieli nauki, pracy społecznej, wojskowości itp. oraz z dokooptowanych przedstawicieli. MRN obradowały na sesjach, wybierała ze swego grona prezydium złożone z przewodniczącego, jego zastępcy i 3-ch członków. Prezydium miało wyłączne prawo reprezentowania MRN i występowania w jej imieniu. Ponadto zajmowało się kontrolą działalności instytucji, zakładów i urządzeń podległych MRN, przygotowaniem miesięcznych sprawozdań z działalności MRN, czuwaniem nad wykonywaniem uchwał, układaniem porządku obrad MRN i t.p. Miejskie Rady Narodowe podlegały Powiatowej Radzie Narodowej, która miała prawo kontroli i inspekcji ich działalności. Organem wykonawczym MRN był zarząd miejski, który składał się z burmistrz, zastępcy i 3-ch członków zarządu. Zakres działania zarządu miejskiego był dwojaki: a/ zakres zarządu kolegialnego b/ zakres działania zarządu miejskiego jednoosobowego. Kolegium zarządu gminnego składało się: z burmistrza, jego zastępcy i 3-ch członków zarządu. 0 zarządzie miejskim jednoosobowym można było mówić tylko wtedy, gdy burmistrz występował i działał w charakterze zarządu. Do zadań zarządu miasta należało: ustalanie planu wykonania budżetu, uchwalanie regulaminów dla siebie, oraz udzielanie na żądanie burmistrza, opinii o regulaminach i instrukcjach dla urzędów, zakładów i przedsiębiorstw gminnych, decydowanie o zaciągnięciu pożyczki krótkoterminowej, ustalanie sposobu wykonania uchwał rady gminnej oraz rozpatrywanie i zatwierdzanie składanych ofert. Okres aż do momentu wejścia w życie ustawy z dnia 20 marca 1950 r. (Dz. U. R. P. Nr 14 poz. 130) jest charakterystyczna ze względu na współistnienie resztek systemu administracji państwowej z okresu międzywojennego z prezydiami miejskich rad narodowych. Istniały obok siebie dwa organy wybierane przez tę samą radę miejską: zarząd miejski i prezydium miejskiej rady narodowej.