Комисија за утврђивање штете причињене од стране окупатора историјским предметима и знаменитостима Војводине

Odlukom Glavnog narodnooslobodilačkog odbora Vojvodine 135/45 od 2. februara 1945. godine, postavljena je Komisija za utvrđivanje štete počinjene od strane okupatora istorijskim prednetima i znamenitostima Vojvodine. Sedište Komisije je bilo u Novom Sadu. Zadatak Komisije je bio da prikuplja dokazni materijal o pljački, oštećenju ili uništenju svih kulturno-istorijskih predmeta na teritoriji Vojvodine i Baranje, a kao krajnji cilj rada, zajedno sa saveznom komisijom, povraćaj odnetih predmeta u zemlju i naknada štete za oštećene i uništene predmete. U početku rada Komisija nije imala precizno utvrđenu nadležnost. U tom periodu ona se bavila utvrđivanjem i procenom štete na pokrenom i nepokretnom inventaru škola, crkava i verskih ustanova, kulturno-prosvetnih društava i humanitarnih ustanova i štete na spomenicima prirodnih znamenitosti. Po donošenju Pravilnika o prijavljivanju i utvrđivanju ratne štete (1. avgust 1945) iz delokruga rada Komisije je otpala evidencija nepokretne štete na svim školama, crkvenim opštinama (osim crkava, kapela, manastira i sinagoga), kao i sav šteta naneta humanitarnim ustanovama. Nerma odluke o ukidanju ove Komisije, ali se u poslednjem predmetu br. 678/46 konstatuje da je prestala sa radom. 

Informacioni sistem Arhiva Vojvodine (ISAV) 

Комисија за утврђивање штете причињене од стране окупатора историјским предметима и знаменитостима Војводине 

Opis izradio Aleksandar Bursać, februar 2024. 

Sumarni inventar 

Istorijska beleška 

Geografski registar 

Predmetni registar 

2,26 m (2 knjige, 20 kutija) 

Građu fonda čine prijave i procene štete na školama, crkvama, sinagogama, manastirskim konacima, raznim društvima i udruženjima, humanitarnim, sportskim, kulturno-prosvetnim ustanovama, muzejima, spomenicima, čitaonicama, umetničkim predmetima fizičkih lica i drugo. 

Slobodan pristup uz poštovanje odredaba Zakona o kulturnim dobrima RS, 1994. 

Odlukom Arhiva Vojvodine. 

Po prijavi štete, Komisija je donela zaključke o ratnoj šteti za 19 sinagoga. Naime, kada su u aprilu 1944. godine počeli pogromi Jevreja u Bačkoj, imovina i inventar jevrejskih verskih opština prelazi u državne ruke. Iako je tada imovina Jevreja konfiskovana u potpunosti, Komisija je dobila samo mali deo prijava, i to u izvodima, za predmete od kulturno-istorijskog značaja. U Sremu su počinjena brojna oštećenja i uništenja jevrejskih bogomolja. Imeđu ostalih razrušeni su hramovi jevrejske crkvene opštine u Sremskoj Mitrovici i Rumi (nema prijava, podaci su iz izveštaja o radu Komisije). U Banatu su jevrejske crkvene opštine su odmah po dolasku okupatora rasformiranei; zgrade i sav pokretni inventar je konfiskovan (prijave jevrejskih crkvenih opština iz Vršca, Ninčićeva, Pančeva i Debeljače).  

Arhivska građa fonda sređena je po principu provenijencije, hronološki po godinama, a unutar godina po brojevima delovodnog protokola. 

[RS 002 F. 183 Komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača u Vojvodini (fond)] 

Arhivska građa je na papiru.  

Dopune se ne očekuju.