Bureau Inlichtingen - Hoofdbureau Londen

periode van ontstaan 1940-1945 

de oorlogskabinetten Tijdens de Tweede Wereldoorlog verblijft de Nederlandse regering in ballingschap in Londen. De meeste leden van het tweede kabinet-De Geer vertrekken op 13 mei 1940, evenals Koningin Wilhelmina, naar Londen. Er zijn drie kabinetten geweest in deze periode. Het tweede kabinet-De Geer dient op 26 augustus 1940 zijn ontslag in, nadat Koningin Wilhelmina het vertrouwen in de op vredesbesprekingen met Duitsland aansturende minister-president De Geer had opgezegd. Prof.mr. P.S. Gerbrandy wordt aangesteld als formateur. Op 3 september 1940 treedt het eerste kabinet-Gerbrandy aan. Dit kabinet valt op 12 juni 1941 als gevolg van een conflict tussen de koningin en minister Dijxhoorn over diens beleid inzake het Bureau Bijzondere Aangelegenheden. Het tweede kabinet-Gerbrandy treedt aan op 27 juli 1941. Een radiorede gehouden door minister Burger en de daaropvolgende ontslagprocedure ingesteld door Gerbrandy, leidt tot de val van dit kabinet op 23 februari 1945. Op 23 februari 1945 treed het derde kabinet-Gerbrandy aan. Dit kabinet regeert nog vanuit Londen, maar enkele Duitsers, onder wie dr. L.J.M. Beel, bevinden zich in het bevrijde deel van Nederland. Dit kabinet dient op 5 mei 1945 zijn ontslag in. Op 24 juni 1945 wordt dit ontslag verleend. De regering houdt zich, naast de strijd tegen Duitsland, vooral bezig met het voorbereiden van het naoorlogse bestuur. Er worden plannen gemaakt voor de berechting van 'foute' Nederlanders, het herstel van de democratie en van de economie. Ook houdt men zich bezig met staatkundige hervormingen in Nederlands-Indië. geschiedenis van de archiefvormer Bureau Inlichtingen was de Nederlandse inlichtingendienst in Londen en werd bij Koninklijk Besluit van 28 november 1942 opgericht. Het bureau moest de verbinding met bezet Nederland onderhouden en verzamelde inlichtingen op politiek, economisch en militair gebied. Aan het hoofd van BI stond majoor J.M. Somer. In de eerste twee oorlogsjaren waren verschillende instanties belast met het inlichtingenwerk. Deze voerden echter voornamelijk geheime operaties uit of organiseerden sabotage-acties en steun aan het verzet in de door de Duitsers bezette Europese landen. Het ontbrak de regering in ballingschap daardoor aan betrouwbare informatie over de toestand in bezet Nederland. Bureau Inlichtingen vergaarde de benodigde inlichtingen onder meer door:
- het opleiden van agenten om hen uit te zenden naar bezet Nederland;
- het organiseren van vluchtroutes en koerierslijnen naar Spanje en Zwitserland;
- het in bezet Nederland formeren van inlichtingengroepen en deze voorzien van instructies en (radio)materiaal. Bureau Inlichtingen zond in totaal 44 agenten uit. Vanaf 1944, toen de hoofdzetel van BI na de bevrijding van Zuid-Nederland te Eindhoven werd gevestigd, hield BI zich bezig met het verzorgen van de koeriersdiensten van Zuid-Nederland naar bezet gebied (crossings). BI werd op 1 april 1946 opgeheven. 

Bureau Inlichtingen - Hoofdbureau Londen 

2,4 meter (208 inventarisnummers) 

aard van de archiefbestanddelen Geschreven en getypte documenten, geen bijzondere handschriften 

Openbaarheid Het archief is in zijn geheel beperkt openbaar. Het is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD. 

reproductiebeperkingen Behoudens de algemene regels voor het vermenigvuldigen van stukken gelden geen beperkingen voor de reproductie. 

Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD. 

archiefvormer 

titel archief 

citeer- en aanvraaginstructie 

taal van de archiefbescheiden 

langmaterial 

origination 

physdesc 

unittitle 

omvang 

Nederlandse inlichtingendienst in Londen, opgericht op 28 november 1942. Hoofd van dit bureau werd in 1943 majoor dr. J.M. Somer. 

Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd onder vermelding van: archief 226b, Londense instellingen: Bureau Inlichtingen, inv.no. ......
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna volstaat een verkorte aanhaling:
volledig: Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam, archief 226b, Londense instellingen: Bureau Inlichtingen, inv.no....
verkort: NIOD, archief 226b Bureau Inlichtingen, inv.no..... 

2,4 meter (208 inventarisnummers) 

Londense instellingen: Bureau Inlichtingen 

Nederlands en Engels. 

materiële staat De materiële toestand van de archiefstukken verzet zich niet tegen gebruikelijke raadpleging van de originelen in de studiezaal van het NIOD. 

Aussems A.,, The Bureau Inlichtingen (Intelligence Service) of the Netherlands government in London, november 194-may 1945: an overview of its missions, agents and undercover radio traffic (San Diego 1977) Donker, L.A.,, Enquêtecommissie regeringsbeleid 1940-1945, 8 delen (Den Haag 1949-1952) Gerbrandy, P.S.,, Eenige hoofdpunten van het regeeringsbeleid in Londen gedurende de oorlogsjaren 1940-1945, (Den Haag 1946) Jong, L. de,, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, deel 9 (Den Haag 1979) Lidth de Jeude, O.C.A. van,, Londense dagboeken van Jhr.ir. O.C.A. van Lidth de Jeude januari 1940-mei 1945 (Den Haag 2001) Sluyser, Meyer,, ...daar zaten wij: impressies over 'London '40-'45 (Amsterdam 1965) Somer, J.M.,, Man in oorlog: de dagboeken van majoor dr. J.M. Somer, hoofd bureau inlichtingen te Londen 13 maart 1942 - 22 september 1943 (Baarn 1981) Somer, J.M., Zij sprongen in de nacht: de Nederlandse inlichtingendienst te Londen in de jaren 1943-1945 (Assen 1950) Tempel, J. van den,, Nederland in Londen: ervaringen en beschouwingen (Haarlem 1946) Visser, F.,, De bezetter bespied (Zutphen 1983) Zee, Henri van der,, In ballingschap: de Nederlandse kolonie in Engeland 1940-1945 (Amsterdam 2005) 

aanvullingen Aanvullingen worden niet verwacht. 

selectie, vernietiging en bewerking Aangezien het archief van de Bureau Inlichtingen als oorlogsgerelateerd kan worden aangeduid, is er tijdens de bewerking niet in geselecteerd. Het archief is dan ook in zijn geheel bewaard.

Een eerste toegang is in juli 1974 vervaardigd door mevrouw A.H. Schölvinck-Stork.