Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej we Wrocławiu

Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej we Wrocławiu 

Po przejściu pod panowanie pruskie ustrój administracyjny Śląska uległ gruntownym przeobrażeniom. Już w 1741r. na zagarniętych ziemiach Dolnego i Środkowego Śląska władze pruskie przystąpiły do wprowadzania administracji na wzór pozostałych swych prowincji. Utworzono wówczas dwie Kamery Wojenne i Domen (Kreis - und Domänen - Kammer) z siedzibami we Wrocławiu i Głogowie, dla departamentów wrocławskiego i głogowskiego. Kamery stanowiły naczelną władzę administracyjną na podległym sobie terenie. Do ich kompetencji należały sprawy wojskowe, policyjne, podatkowe, zarząd dóbr państwowych (domen) i lasów państwowych. W wyniku układu zawartego z Austrią we Wrocławiu w czerwcu 1742 r. Prusy objęły w posiadanie także Górny Śląsk, który podporządkowano Kamerze Wrocławskiej. W początkach XIX wieku, w wyniku reform ministrów Hardenberga i Steina, nastąpiła reorganizacja administracji pruskiej. Podstawą organizacji nowych władz administracyjnych stał się edykt królewski z 16 XII 1808 r., który zapoczątkował reformy w tej dziedzinie. Teren państwa pruskiego podzielono na prowincje, te zaś na okręgi rejencyjne. Jedną z prowincji stanowił Śląsk. Na czele prowincji stanął naczelny prezes (Oberpräsident), a na czele okręgu rejencyjnego - prezes rejencji (Regierungspräsident). Naczelnemu prezesowi powierzono trzy zasadnicze funkcje: wykonawczą, kontrolną i opiniodawczą. Po kongresie wiedeńskim podjęto w Prusach dalsze reformy. Na mocy ustawy z dnia 30 IV 1815 r. podzielono państwo na 10 prowincji. Rozporządzeniem z dnia 23 X 1817 r. powołano dla każdej prowincji kolegium szkolne (Provinzialschulkollegium). W dniu 31 XII 1825 r. władze pruskie wydały nową instrukcję regulującą zakres działania naczelnych prezesów i nadającą im większe uprawnienia administracyjne. Do dotychczasowych obowiązków doszedł nadzór nad dyrekcją podatków, nad Komisją Generalną do spraw regulowania stosunków na wsi i nad sprawami bezpieczeństwa. Otrzymali prawo ingerencji w sprawy sporne miedzy instytucjami, które bezpośrednio podlegały władzom resortowym, jeśli nie dotyczyły one spraw technicznych. Uznano ich także za instytucję wyższą w stosunku do rejencji. Na mocy zarządzenia z 26 XI 1873 r. utworzono w ramach urzędu Naczelnego Prezydium Prowincji Śląskiej we Wrocławiu"Zarząd Regulacji Rzeki Odr". Do roku 1883 naczelny prezes był równocześnie prezesem rejencji znajdującej się w jego siedzibie. Ustawa z 1883 r. funkcje te rozdzieliła. W 1932 r. zlikwidowano kolegia szkolne i włączono je bezpośrednio do urzędu naczelnego prezesa jako Wydział do Spraw Szkolnictwa Średniego (Abteilung für Höheres Schulwesen). W 1933 r. utworzono Wydział Kultury Rolnej (Landeskulturamt). W tym też czasie we Wrocławiu rozpoczęła działanie Komisja Cen (Preisbildungsstelle), do której zadań należało ustalanie cen na towary i usługi. W okresie hitlerowskim naczelny prezes prowincji był równoczesnie gauleiterem. W ciągu niespełna 140 lat działalności urzędu naczelnego prezesa we Wrocławiu, obszar terytorialny podległej mu prowincji ulegał kilkakrotnym zmianom. Od momentu utworzenia w 1808 r. aż do końca pierwszej wojny światowej prowincja śląska obejmowała cały Śląsk pruski. Poczatkowo dzieliła się na dwa okregi rejencyjne: wrocławski, legnicki. Rejencji Wrocławskiej podlegał Śląsk Średni i Górny, zaś Rejencji Legnickiej - Śląsk Dolny. Po utworzeniu w 1815 r. odrebnej rejencji dla Górnego Śląska z siedzibą w Opolu, prowincja Śląska dzieliła się na trzy okręgi rejencyjne (w l. 1815-1820) istniał na Śląsku czwarty okręg rejencyjny z siedzibą w Dzierżoniowie. W 1919 r. w zwiazku z utworzeniem odrębnej prowincji górnośląskiej, jej zasięg terytorialny zmniejszył się do Śląska Środkowego i Dolnego. W 1936 r. prowincję górnośląską skasowano, a jej teren podporządkowano Naczelnemu Prezydium we Wrocławiu. W okresie II wojny światowej ponownie utworzono odrębną prowincję górnośląską - z siedzibą w Katowicach i włączono do niej Rejencję Opolską. W okresie, gdy prowincja śląska nie obejmowała Górnego Śląska, nosiła oficjalną nazwę prowincji dolnośląskiej. Siedzibą prezesa prowincji śląskiej (dolnośląskiej) był zawsze Wrocław. 

Naczelne Prezydium Prowincji Śląskiej we Wrocławiu