Sąd Obwodowy w Radziejowie

Sąd Obwodowy w Radziejowie 

Na obszarze polskich przedwojennych województw wcielonym do III Rzeszy niemieckie władze okupacyjne wprowadziły nowy podział administracyjny. Utworzono m.in. Okręg Rzeszy Poznań (Reichsgau Posen), który zmieniono 29 I 1940 r. na Kraj Warty (Reichsgau Wartheland). Zajmował on powierzchnię 43.942 km2, i dzielił się na trzy rejencje: inowrocławską, kaliską i poznańską. Miasto Radziejów (Radichau) po zajęciu przez wojska niemieckie we wrześniu 1939 r., wraz z okolicą, włączono do utworzonego powiatu z siedzibą w Ciechocinku (Hermannsbad). Powiat ten przynależał do rejencji inowrocławskiej, która zajmowała 14.461 km2, i składała się z 12 powiatów wiejskich i 3 miejskich (Inowrocław, Gniezno i Włocławek). Na terenach wcielonych w 1939 r. do Rzeszy Niemieckiej wprowadzono niemieckie sądownictwo, oparte na ustawie o ustroju sądownictwa (Gerichtsverfassungsgesetzt) z 27 I 1877 r. Mocą tej ustawy sądami I instancji były sądy obwodowe (Amtsgericht). Wydane później rozporządzenie z 13 VI 1940 r., o ustroju sądów na przyłączonych terenach wschodnich oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości Rzeszy z 26 XI 1940 r., doprowadziły do formalnego wprowadzenia ustroju sądowego na tych terenach, ujednoliconego z systemem sądownictwa w III Rzeszy. Sąd Obwodowy w Radziejowie podlegał i działał w ramach Sądu Krajowego w Inowrocławiu (sąd II instancji - Landgericht Hohensalza). Sądy obwodowe miały w zasadzie rozpatrywać tylko sprawy cywilne, a ze spraw karnych tylko pomniejsze, które zostały im przekazane generalnie, lub w poszczególnych przypadkach przez sądy specjalne, będące właściwymi dla spraw karnych. Właściwość karna sądów obwodowych obejmowała wyrokowanie w sprawach o mniejszym wymiarze kary, obejmujących grzywny, utratę praw publicznych, zakaz zajmowania stanowisk. W zakresie prawa cywilnego kompetencje sądów obwodowych obejmowały sprawy majątkowe, o ile wartość majątku nie przekraczała 300 marek, sprawy sporne między pracodawcą a pracownikami, sprawy sporne będące skutkiem umów o najem, wynikłe ze szkód, pretensje cywilnoprawne, prowadzenie rejestrów handlowych, towarzystw, statków i innych. Do zakresu ich kompetencji należały także sprawy spadkowe, prowadzenie ksiąg hipotecznych, a także sprawy dla nieletnich. Sąd obwodowy rejestrował testamenty. Nie udało się ustalić dokładnej daty powołania Sądu Obwodowego w Radziejowie, choć zachowane z tego okresu akta wskazują, że funkcjonował on już w lutym 1940 r. Na podstawie akt oraz dostępnych opracowań trudno jest ustalić dokładny zasięg terytorialny sądu. Z analizy akt wynika, że terenem działała sądu w Radziejowie na pewno były gminy Boguszyce, Bytoń, Czamanin, Osięciny, Piotrków, Ruszkowo, Sędzin. 21 I 1945 r. miasto Radziejów zostało wyzwolone spod okupacji niemieckiej. 

Sąd Obwodowy w Radziejowie