Sąd Specjalny przy Sądzie Krajowym w Ciechanowie

Sąd Specjalny przy Sądzie Krajowym w Ciechanowie 

Sondergericht fur den Regierungsbezirk Zichenau od 1940 roku noszący nazwę Sondergericht bein den Landgericht Zicnenau - Sąd Specjalny przy Sądzie Krajowym w Ciechanowie - obejmujący zakresem swojej działalności teren regencji ciechanowskiej /14 powiatów do niej należących wcielonych do prowincji Prus Wschodnich - Prowinz Ostpreussen/ opierał swą działalność na rozporządzeniu z dnia 5 września 1939 roku o wprowadzeniu Sadów Specjalnych na okupowanych ziemiach polskich. Rozporządzeniem z dnia 21 lutego 1933 roku podpisanym przez Hitlera powołano do życia Sądy Specjalne /Sondergerichty/, w okresie kiedy sądy powszechne uznano za zbyt mało elastyczne do tępienia wrogów reżimu przy pomocy ustaw wyjątkowych. Dnia 17 sierpnia 1930 roku został wydany przez Hitlera i Keitla, a 26 sierpnia 1939 roku wprowadzony w życie dekret - o specjalnym wojennym prawie karnym oraz o sądach wojennych. Dekret ten był formalną podstawą do wprowadzenia Sądów Specjalnych na"ziemiach wschodnic". Dnia 5 września 1939 roku Naczelny Dowódca Wojska von Brauchits wydał rozporządzenie o Sądach Specjalnych na okupowanych ziemiach polskich."Na obszarach polskich okupowanych przez niemieckie siły zbrojne, naczelni dowódcy armii mogą ustanowić sądy specjalne dla obszaru położonego za frontem armi". Sądy te postępowanie swoje opierają na postanowieniach rozporządzenia z dnia 21 lutego 1933 roku, a rozpoznają sprawy, których władza oskarżająca uważa,"że ze specjalnych względów wskazane jest rozsądzenie sprawy przez Sąd Specjalny lub gdy władza ta otrzymuje odpowiedni nakaz naczelnego dowódcy armi". W czasie wojny aparat sądownictwa ciągle rozbudowywano. Wilhelm Trick, pełnomocnik do spraw administracji Rzeszy rozporządzeniem z dnia 21 lutego 1940 roku rozszerzył kompetencje Sądów Specjalnych i rozbudował ich aparat. Kompetencje tych sądów jako jedynych instytucji rozpatrujących sprawy karne określało wspomniane zarządzenie art. II §B. Sondergericht wyrokował w sprawach: 1/ przestępstw i wykroczeń przeciwko ustawie o tzw. podstępnym atakowaniu państwa, partii i dla obrony munduru partyjnego - Gesetz gegen heimtückische Angrift auf Staat und Partei und sum Schutz der Parteiuniform - z dnia 20 grudnia 1934 roku. 2/ przestępstw i wykroczeń z §1 ustawy regulującej życie gospodarcze w czasie wojny /kriegswirtschaftsverordming/ z dnia 4 września 1939 roku. 3/ przestępstw zabronionych nadzwyczajnym zarządzeniem dotyczącym słuchania radia z dnia 1 września 1939 roku. 4/ przestępstw z §1 ustawy o szkodnictwie społecznym - z dnia 5 września 1939 roku. 5/ przestępstw z §1 i §2 ustawy o zwalczaniu aktów przemocy /dotyczących czynów z bronią w ręku/ - Verordnung gegen Gewalt - verbrecher z 5 grudnia 1939 roku. 6/ przestępstw z § 239 a Kodeksu Karnego Rzeszy i wg ustawy o zwalczaniu rabunków na drogach publicznych w razie wypadków samochodowych - Gesetz gegen Straasenraub mitells Autofallen - z dnia 22 czerwca 1930 roku. Poza wymienionymi - Sondergericht swoją właściwością rzeczową obejmował i inne przestępstwa oraz wykroczenia, a wiec także te, które prokurator ze względu na to, iż popełniony czyn mógł zagrażać porządkowi i bezpieczeństwu publicznemu - uznał za podległy kompetencji Sondergerichtu. Potem po wprowadzeniu w życie rozporządzenia z nocą ustawy uchwalonego dnia 4 grudnia 1941 roku przez Radę Ministrów do Obrony Rzeszy /Ministerrat für Reichstverteidigung/ o prawie karnym dla Polaków i Żydów /Polenstrafrechtsverordnung/ sądy specjalne objęły swoimi kompetencjami przestępstwa z art. I i II tego rozporządzenia. Polakiem w rozumieniu nowego rozporządzenia ma być każdy podopieczny Rzeszy bezpaństwowiec polskiej narodowości. Rozporządzenie składa się z 4 części: 1. materialne prawo karne, 2. postępowanie karne, 3. rozszerzenie zasiągu mocy obowiązującej, 4. postanowienia końcowe. W I-szej czyści - o materialnym prawie karnym jako podstawę tego prawa przyjmuje się zasadę, że"Polacy i Żydzi na wcielonych ziemiach wschodnich powinni zachowywać się stosownie do ustaw niemieckich i do wydanych dla nich zarządzeń niemieckich urzędów. Powinni zaniechać wszystkiego co przynosi uszczerbek suwerenności Rzeszy Niemieckiej i powadze narodu niemieckieg" /art. I ust.1/. W ust. 2-mowa:"Podlegają karze śmierci jeśli popełnią akt gwałtu w stosunku do Niemca z powodu jego przynależności do narodu niemieckieg" Ust. 3. - Podlegają, karze śmierci, a w mniej cięższych wypadkach karze pozbawienia wolności, jeśli przez nienawistną albo podburzającą działalność objawiają wrogi stosunek do Niemców, a w szczególności jeśli wypowiadają się wrogo pod adresem niemieckim, albo zdzierają lub uszkadzają obwieszczenia niemieckich urzędów i placówek służbowych, albo gdy przez inne zachowanie się poniżają lub szkodzą, powadze lub dobru Rzeszy niemieckiej, albo narodu niemieckiego. Ust.4. Wymienia szereg stanów faktycznych, za które grozi kara śmierci, a w mniej cięższych przypadkach kara pozbawienia wolności: 1. Akt gwałtu w stosunku do członka Wermachtu, policji niemieckiej, Służby Pracy Rzeszy, nienieckiego urzędu lub placówki służbowej albo członka - NDAP. 2. Umyślne uszkodzenie urządzeń będących własnością urzędu lub placówki służbowej niemieckiej. 3. Podburzanie do nieposłuszeństwa wobec rozporządzeń lub zarządzeń urzędów niemieckich. 4. Umawianie się w celu popełnienia czynów podlegających karze, wyrażanie gotowości do ich popełnienia, niezapobieganie przestępstwu. 5. Nielegalne posiadanie broni, materiałów wybuchowych lub innego sprzętu wojennego. Art. II rozporządzenia mówi, że Polacy i Żydzi podlegają karze wówczas, gdy wykraczają przeciw niemieckim ustawom karnym albo gdy popełniają czyn, który stosownie do zasad jednej z niemieckich ustaw karnych, zgodnie z panującymi na ziemiach tych koniecznościami państwowymi zasługują na karę. Karę śmierci wymierzano nie tylko w przypadkach w rozporządzeniu przewidzianych lecz również i wtedy, gdy czyn przestępczy świadczył"o szczególnie niskic" pobudkach sprawcy /art.III ust.2/ Na karę śmierci skazywano również i nieletnich. Sondergerieht składał się z: radców Sondergerichtu, prokuratora i sekretarza sadowego. Przewodniczącym i zastępcą przewodniczącego Sondergerichtu byli dyrektorzy Landgerichtu /Landgerichtsdirektor/. Członkowie Sądów Specjalnych Sondergerichtu powoływani byli przez Prezydenta Oberiandgerichtu. Urzędem oskarżającym była prokuratura Landgerichtu, w której Sondergerichit miał swoja siedzibę. Zarządzenie ministra sprawiedliwości z 29 grudnia 1935 roku zalecało aby w jednym ręku skupiono sprawy karne podległe kompetencji Sondergerichtu. Dla usprawnienia działalności Sondergerichtu zalecono wydanie w porozumieniu z nadprokuratorem zarządzenia aby Sondergericht i placówka urzędu oskarżającego wraz ze swoją, kancelarią urzędowały w jednym pomieszczeniu. Proces przed sądem specjalnym odbywał się w trybie przyspieszonym. Termin rozprawy wyznaczano od razu, a odbywały się one po 24 godzinach lub natychmiast, w przypadku gdy sprawcę schwytano na gorącym uczynku lub uznano jego winę za oczywistą. Potem w latach 1941 - 1944 rozprawy odbywały się i po kilku miesiącach od czasu wpływu aktu oskarżenia. Prokurator nie miał obowiązku składania do Sądu Specjalnego aktu oskarżenia na piśmie mógł on również dobrze wnosić je ustnie na początku rozprawy. Oskarżony nie miał prawa odwołania od wyroku wydanego przez Sąd Specjalny. Sondergericht Zichenau rozpoczął swą działalność już w listopadzie 1939 roku. W pierwszej zachowanej sprawie oznaczonej sygnaturą Ks 3/39 akt oskarżenia wpłynął 14.12.1939 roku, a podpisał go prokurator Petri. Siedzibą Sądu był Ciechanów, a sesje jego odbywały się zarówno w Ciechanowie jak i innych miastach powiatowych, wchodzących w skład regencji ciechanowskiej /sesja wyjazdowa/. Sondergericht prowadził sprawy oznaczone sygnaturą opartą o przepisy dotyczące biurowości sądów i prokuratury z roku 1934. Kancelaria sądowa była oparta na systemie repertoriów, o układzie chronołogiczno-mumerycznym i przedstawiała się następująco: Ks - Vergehenssachen - sprawy karne dotyczące występków, KLs - Verbrechssachen - sprawy karne dotyczące zbrodni, KMs - Strafbefehle - sprawy karne dotyczące wykroczeń. 

Sąd Specjalny przy Sądzie Krajowym w Ciechanowie