Akta gminy Stoczek powiat Węgrów

Akta gminy Stoczek powiat Węgrów 

Nazwa zespołu umowna. Gmina Stoczek z siedzibą w Stoczku, obejmowała miejscowości (gromady): Brzózka, Grabiny, Mrozowa-Wola, Stoczek, Wieliczna, Wielgie-Grabowiec, Wielgie-Ogrodniki, Wielgie-Topory (Słownik Geograficzny KP Warszawa 1890 T. XI s. 349), Brzózka, Drgicz, Gajówka, Marianów, Mrozowa Wola, Ogrodniki, Polkowo, Stoczek, Stoczek Osada, Topór, Wieliczna, Zagrodniki, Zgrzebichy (Wykaz gromad PRL stan 1.07.1952 s. 42). Na podstawie Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 10.09.1952 (Dz. U. 1952 nr 39 poz. 272) wchodzącego w życie 1.09.1952r. do gm. Stoczek włączono gromadę Miednik z gm. Miedzna. Gmina Stoczek była siedzibą Sądu Gminnego II Okręgu. Podstawą podziału administracyjnego na ziemiach polskich od 1809r do 1954r była gmina, której organizację określały: w Księstwie Warszawskim dekrety z dnia 23 lutego, 17 marca 1809r, 18 stycznia i 26 lipca 1810r, w Królestwie Polskim: Postanowienia Namiestnika z 3.02.1816 i 30.05.1818r, Ukaz z dnia 3/15 marca 1859 r. w miejsce dawnych małych gmin wprowadzający wieksze, liczące co najmniej 50 domów. Samorząd gmin wiejskich wprowadził ukaz z 2.03.1864r (DzPr. KP t.62 str.37), zmiany te zostały skodyfikowane w t. II Zbioru Praw z 1892r i 1912r. Organami gminy były: zebranie gminne składające się z pełnoletnich posesjonatów co najmniej 3 morgów ziemi, wójt jako organ wykonawczy uchwał zebrania, sołtysi (zebranie gromadzkie), sąd gminny z ławnikami. Wójt podlegał bezpośrednio Naczelnikowi Powiatowemu. Zebranie gminne wybierało: wójta gminy, ławników, pisarza i t.p, podejmowało uchwały w sprawach gospodarczych i innych dotyczących całej gminy, zakładania szkółek gminnych, ustanawiania i rozkładu składek i innych ciężarów odnoszących się do całej gminy. Ponadto miało nadzór nad działalnością urzędników gminnych i zarządzało majątkiem nieruchomym gminy. Uchwały zapadać miały jednomyślnie lub większością głosów. Wójt był odpowiedzialny za całokształt pracy w obrębie gminy. Obowiązki wójta w zakresie policyjnym: 1. Ogłaszanie wszystkich rozporządzeń rządu, 2. Czuwanie nad spokojem i utrzymaniem porządku w gminie i przedsiębranie wszelkich środków, gdyby taki został naruszony. 3. Zapobieganie żebractwu, włóczęgostwu, wychwytywanie dezerterów i różnych zbiegów. 4. Informowanie władz o popełnionych przestępstwach 5. Zapobieganie wszelkim klęskom żywiołowym. 6. Wykonywanie i egzekwowanie wyroków Sądu Gminnego. W zakresie administracyjnym: 1. Zwoływanie zebrania gminnego. 2. Przedkładanie zebraniu projektów uchwał. 3. Realizowanie uchwał zapadłych na zebraniach gminnych. 4. Utrzymanie w dobrym stanie dróg, mostów i t.p. 5. Kontrola i nadzór nad urzędnikami gminnymi i sołtysami. 6. Wyznaczanie kwater dla wojska oraz dostarczanie podwód. 7. Zarządzanie funduszami gminy. 8. Wydawanie mieszkańcom gminy paszportów i zaświadczeń o zmianie miejsca zamieszkania. 9. Nadzór nad szkołami, szpitalami, karczmami. Za całokształt prac organizacyjno - kancelaryjnych w gminie odpowiedzialny był pisarz gminy. Dekret Naczelnika z 27.11.1918r (DzP 18 poz. 78) wprowadził rady gminne składające się z 12 członków z wójtem na czele, wybierane na okres 3 lat w tajnym głosowaniu. Obowiązki rady gminnej: współpraca z wójtem, kontrola nad jego czynnościami w sprawach samorządowych, zarząd majątkiem gminy, budowa i utrzymanie dróg, czuwanie nad bezpieczeństwem osób i ich mienia, nad rozwojem rolnictwa, hodowlą, handlem i rzemiosłem, nad zdrowotnością publiczną oraz rozwojem oświaty. Władzą nadzorczą dla Rady Gminnej był Wydział Powiatowy. Administracja gminna: w latach 1918-1933: 1. Zgromadzenie gminne, jako władza uchwałodawcza w sprawach samorządowych, zbierające się cztery razy do roku. 2. Rada gminna, jako reprezentacja ogółu ludności, zwoływana przynajmniej raz w miesiącu. 3. Wójt gminy, z którym Rada współpracowała i którego działalność w zakresie spraw samorządowych - kontrolowała. 4. Sołtysi, jako organ pomocniczy wójta na terenie gromady, podległy mu służbowo, wykonujący jego polecenia w sprawach administracji gminnej i rządowej, a równocześnie jako organ wykonawczy gromady, przez nią wybrany, od 1933r (Ustawa o częściowej zmianie samorządu terytorialnego z dnia 23 II 1933 r. Dz.U. Nr 35 poz. 294): 1. Wybierana przez Kolegium Wyborcze (rady gromadzkie, sołtysi) w wyborach pośrednich na 5 lat rada gminna jako organ stanowiący i kontrolujący składająca się z wójta jako przewodniczącego, podwójciego, ławników, radnych (12-20 w zależności od liczby mieszk.). 2. Zarząd gminny - organ zarządzający i wykonawczy - złożony z wójta, podwójciego, 2-3 ławników. Zarząd wybierała rada, obowiązywał cenzus wieku - 30 lat, wybór zatwierdzał Starosta po zasięgnięciu opinii Wydziału Powiatowego. Do obsługi kancelaryjno-biurowej wójt mianował sekretarza gmminnego, zatwierdzał go Starosta. Zarząd działał kolegialnie lub jednoosobowo. Do kolegialnego działania zarządu zastrzeżone były: przygotowanie sprawy, które miały być rozpatrywane przez radę, sprawy budżetu, własnego regulaminu pracy, opiniowanie innych regulaminów, decyzje związane z zaciąganiem pożyczek, umarzanie należności z tytułów publicznoprawnych i t.p. Uchwały były podstawą do działania wójta, który reprezentował gminę na zewnątrz. Wójt załatwiał jednoosobowo i pod osobistą odpowiedzialnością wszelkie czynności zlecone przez organa ustrojowe gminy, działając jako ciało wykonawcze władz rządowych i władz administracji ogólnej tzw. czynności poruczone. Organem pomocniczym rady były Komisje. Zarząd gminy składał się z następujących działów: 1. ogólno - organizacyjny 2. finansowo - budżetowy 3. gospodarki gminnej 4. administracji społecznej 5. administracyjny /sprawy poruczone/. Obszar gminy wiejskiej, o ile nie składała się z jednej miejscowości, dzielił się na gromady, na której czele stał sołtys i zebranie gromadzkie. W okresie okupacji hitlerowskiej rozporządzeniem generalnego gubernatora z dnia 29 listopada 1939 r. o zarządzie gmin polskich, samorząd został zawieszony. Wójt był powoływany na drodze nominacji przez władze okupacyjne. Jako organ opiniodawczy przewidziana była, pochodząca z nominacji, rada przyboczna wójta. Ustawa z 11 IX 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. Nr 5 poz.22) oraz dekret o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego z dnia 23 XI 1944 r (Dz.U. Nr 14 poz.74) nawiązywały do ustawodawstwa przedwojennego, zespalając jednak organy samorządu terytorialnego z radami narodowymi, czyniąc je organem wykonawczym rady. Odmienny był sposób powoływania Gminnych Rad Narodowych, które składały się: 1. z przedstawicieli delegowanych przez organizacje polityczne i gospodarcze, zrzeszenia zawodowe i społeczne działające na terenie gminy, 2. z dokooptowanych przez GRN, na wniosek jej prezydium, przedstawicieli wojskowości, nauki, literatury i t.p. /1/6 ogółu rady/. Na czele rady stało Prezydium (przewodniczący, zastępca, członkowie). Organem wykonawczym GRN był zarząd gminy, który składał się z wójta, podwójciego i 3-ch członków zarządu, wszystkich wybieranych przez GRN. Kompetencje GRN dość wąskie: uchwalanie planu i budżetu terenowego, wydawanie przepisów prawnych w dziedzinach określonych ustawą, wybór własnych organów, kontrola podległych instytucji i zakładów. Rady podporządkowane były hierarchicznie; gminna rada powiatowej, ta zaś wojewódzkiej, WRN zaś Krajowej Radzie Narodowej (od 1947r Radzie Państwa). Na mocy ustawy z dnia 20 III 1950 r. terenowe organa jednolitej władzy państwowej (Dz.U. Nr 14 poz. 130) dotychczasowe funkcje Zarządu Gminnego przejęło Prezydium Gminnej Rady Narodowej, które istniało do likwidacji gmin t. j. do 1954 r. Organami pomocniczymi były komisje. Rady obradowały na sesjach. Prezydium GRN dzieliło się na następujące referaty: 1. ogólno - administracyjny, 2. budżetowo - finansowy, 3.socjalno - kulturalny, 4. gospodarki komunalnej, 5. rolnictwa, 6. akta stanu cywilnego. Ustawa z dnia 25 IX 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (Dz.U nr 43 poz. 191) zniosła gminy, najniższą jednostką podziału administracyjnego, czyniąc gromady, jednak pewne kompetencje dawnych gmin (np. podatki) powierzono powiatowym radom narodowym. 

Akta gminy Stoczek powiat Węgrów