Akta miasta Płocka

Akta miasta Płocka 

W okresie II wojny światowej na mocy dekretu Fuhrera z 08.10.1939 r. (obowiązywał od dn. 26 października) Płock wszedł w skład ziem wcielonych tj. rejencji ciechanowskiej. Już 1 września 1939 r. miasto zostało dwukrotnie zbombardowane przez lotnictwo niemieckie (celem nalotów były elektrownia i mosty na Wiśle). Od 6 września rozpoczęła się masowa ucieczka z miasta ludności cywilnej. Dzień później ewakuowały się władze administracyjne, a komendant garnizonu major Stankiewicz mianował tymczasowym prezydentem miasta inż. Zygmunta Jędrzejewskiego. W tym samym dniu miasto opuściła zgrupowana na odcinku Płock – Wyszogród Nowogrodzka Brygada Kawalerii pod dowództwem gen. Władysława Andersa, wysadzając przy odwrocie mosty na Wiśle. 8 września do Płocka wjechały zmotoryzowane oddziały niemieckiej 3 dywizji piechoty. Tymczasem na prawym brzegu Wisły od Popłacina przez Radziwie po Dobrzyków oddziały 19 Pułku Piechoty im. Obrońców Lwowa, wchodzące w skład armii Pomorze, broniąc się zaciekle, przez kilka dni uniemożliwiały Niemcom przeprawę przez rzekę. Po zajęciu miasta przez Niemców utworzono Ortskommandantur tj. Komendanturę Miasta, której zadaniem było czuwanie nad porządkiem i bezpieczeństwem. Komendantem miasta został Oberleutnant und Stadtkommendant Boelcke. Władzę cywilną początkowo sprawowali Polacy z prezydentem inż. Zygmuntem Jędrzejewskim stojącym na czele Zarządu Miejskiego. Zostali zobligowani do zorganizowania życia gospodarczego, zaopatrzenia ludności w żywność i pomocy społecznej oraz wykonywania zarządzeń niemieckiej komendantury. 3 października komisarycznym prezydentem, mianowanym przez komendanta miasta kapitana Niebergalla, został nauczyciel gimnazjum – Juliusz Sachs, a 10 października odbyło się uroczyste przejęcie miasta we władanie przez Rzeszę. Na czele powiatu miejskiego (Stadkreis) stał Bügermeister, burmistrz z tytułem Oberbürgermeister – nadburmistrz Nieckau. Dnia 20.12.1939 r. na podstawie zarządzenia prezydenta rejencji utworzono die Verwaltung der Stadtgemeinde Plock – Zarząd Miasta Płocka. Na stanowisko Bürgermeister mianowano przybyłego z Rzeszy Niemca Schwanke. Do pomocy miał dwóch zastępców tj. dyrektora rachuby miejskiej (Stadtkammereidirektor) Urbana i nadinspektora miejskiego (Stadtoberinspektor) Priebe. W skład Zarządu wchodziły: Plan organizacyjny (Organisationsplan) i 7 wydziałów tj. odpowiednio: I - zarząd ogólny, II - zarząd nieruchomości, III - sprawy opieki społecznej i zdrowia, IV – sprawy szkolnictwa, V – wydział budownictwa naziemnego, VI – wydział przedsiębiorstw miejskich, VII - zarząd policyjny. Przy Zarządzie Miejskim istniała rada, którą tworzyli kierownicy poszczególnych wydziałów zarządu. Z dn. 01.10.1941 r. zostało utworzone stanowisko radcy miejskiego – Stadtrat. Objął je dr Geidel, mianowany jednocześnie ogólnym zastępcą burmistrza. Zarząd Miejski podzielono na 10 następujących referatów (Dezernent) oznaczonych cyframi od o do 9 tj.: 0 - zarząd ogólny, 1 - zarząd policyjny, 2- zarząd szkół, 3 - zarząd kultury, 4 - zarząd opieki społecznej i pomocy dla młodzieży, 5 - sprawy zdrowia i wychowania fizycznego, 6 - sprawy budownictwa, 7 - organizacja gospodarki publicznej i przedsiębiorstw użyteczności publicznej, 8 - przedsiębiorstwa gospodarcze, 9 - zarząd podatkami i finansami. Po odzyskaniu niepodległości na mocy ustawy z 11.09.1944 r. i z 14.01.1946 r. oraz dekretu PKWN z 23.11.1944 r. organem przedstawicielskim i organem władzy państwowej w mieście została Miejska Rada Narodowa w Płocku. Pierwsze posiedzenie Rady odbyło się 23.01.1945 r., ale jej przewodniczącego – Stefana Pernej (w 1948 r. zastąpił go Stanisław Flaczyński) - wybrano dopiero 21 lutego. Organem wykonawczo-zarządzajacym rady było prezydium złożone z wybieralnych radnych i przewodniczącego. Prezydium czuwało nad wykonaniem uchwał, sprawowało kontrolę nad działalnością instytucji i zakładów podległych radzie, decydowało o mianowaniu i zwalnianiu pracowników biura rady, przygotowywało sprawozdania dla władz nadrzędnych, wnioskowało o zawieszenie i wykluczenie radnych. Organem wykonawczym był Zarząd Miejski w Płocku na czele z prezydentem, którym kolejno byli: Franciszek Kozłowski, a następnie Alfred Gieżyński. Zarząd zajmował się gospodarką i finansami miasta, oświatą, kulturą i zdrowiem, budownictwem miejskim, prowadzeniem zakładów miejskich (Rzeźni, Elektrowni, Cegielni, Wodociągów, Domu Starców), sprawami wojskowymi, społeczno-politycznymi, ewidencją mieszkańców, rozdziałem lokali, rzemiosłem i handlem. Ponadto Rada powoływała organy pomocnicze tj. komisje stałe i doraźne. Uchwała Rady Państwa z dn. 20.03.1950 r. o powołaniu jednolitej władzy państwowej zlikwidowała Zarząd Miejski w Płocku, a jego dotychczasowy zakres właściwości przekazała Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Płocku. [Na podstawie wstępów do inwentarza, oprac. Cz. Gąska, Płock 1968 (okres XIX-wieczny), R. Badura, Warszawa 1974 (lata okupacji), A. Stogowska, Płock 1993 (okres powojenny)]  

Akta miasta Płocka