Akta gminy Sól

Akta gminy Sól 

Ustrój gminy Sól kształtowały przepisy i ustawy z okresu zaborów uzupełnione zarządzeniami dostosowującymi dawne ustawy do nowej rzeczywistości. Dla zaboru rosyjskiego posiadał moc obowiązującą ukaz z dnia 2 marca 1864 roku (Dz. Praw tom 62, s. 37), uzupełniony dekretem Naczelnika Państwa z dnia 27 listopada 1918 roku (Dz. Praw Nr 18 poz. 48 (1918)). W dniu 23 marca 1933 roku weszła w życie jednolita ustawa kształtująca ustrój gmin całego państwa na wszystkich terenach byłych zaborów z wyjątkiem Śląska"O częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialneg" (Dz. U. Nr 35 poz. 294 (1933)). W okresie okupacji na mocy rozporządzenia Generalnego Gubernatora z dnia 28 listopada 1939 roku"O zarządzie gmin polskic" zostają one podporządkowane władzom okupacyjnym i stają się faktycznie ich narzędziem wykonawczym. Na terenach wyzwolonych spod okupacji niemieckiej powoływano na obszarach gmin rady narodowe. Początkowo powstawały one na mocy Statutu Tymczasowego Rad Narodowych z dnia 1 stycznia 1944 r. "Rada Narodow" 1944, Nr 2), a następnie w oparciu o ustawę z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz. U. Nr 5 poz. 22) i dekretu z dnia 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 14 poz. 74 ). Gmina Sól w powiecie biłgorajskim była w latach 1921-1939 jednostką samorządu terytorialnego, wypełniającą również funkcje zlecone przez państwo z zakresu administracji. Dla byłego zaboru rosyjskiego posiadał moc ukaz z 19 lutego/2 marca 1864 r. uzupełniony dekretem Naczelnika Państwa z 27 listopada 1918 r. (Dz. Praw Nr 18, poz. 48, 1918). Organami administracji gminnej były: Zgromadzenie Gminne, Rada Gminna, wójt gminy oraz sołtysi. Do kompetencji Zgromadzenia gminnego należało m.in.: wybór wójta, członków Rady, uchwalanie budżetu gminy. Rada gminna miała przygotowywać wnioski i projekt budżetu na Zgromadzenie, zawiadywać nieruchomościami i funduszami należącymi do gminy, nadzorować i kierować instytucjami i zakładami gminnymi, kontrolować urzędników gminnych, kontrolować działalność wójta. Gmina była podzielona na gromady, które podlegały gminie i nie stanowiły odrębnych jednostek administracyjnych. Ustawa z 23 marca 1933 r."O częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialneg" (Dz. U. Nr 35 poz. 294, 1933) zniosła Zgromadzenie Gminne i przeniosła dużą część jego uprawnień na Radę (wybór wójta, zastępców, ustalanie budżetu gminy). Część zadań i uprawnień Rady przeniesiono na nowoutworzony organ władzy wykonawczej - Zarząd Gminny. W 1939 r. na mocy rozporządzenia Generalnego Gubernatora z 28 listopada 1939 r."O zarządzie gmin polskic" gminy zostały podporządkowane władzom okupacyjnym. Wszelką władzę w gminie przelano na wójta. Był on przełożonym wszystkich osób zatrudnionych w gminie i odpowiedzialny za gospodarkę finansowa gminy. Wójta powoływał Starosta (Kreishauptmann) po zatwierdzeniu przez Szefa Okręgu. Po wyzwoleniu powołano do życia Rady Narodowe. Powstały one na mocy statutu z 1 stycznia 1944 r., działały na podstawie ustawy z 11 września 1944 r."O organizacji i zakresie działalności zarządu terytorialneg" (Dz. U. Nr 14 poz. 74 , 1944). Istniały rady narodowe wojewódzkie, miejskie i gminne z Krajową Radą Narodową na czele. W skład Gminnej Rady Narodowej wchodzili: członkowie rady gminnej powołani przed uchwaleniem ustaw, przedstawiciele organizacji politycznych, zrzeszeń społecznych, gospodarczych, związków zawodowych, instytucji oświatowych, organizacji młodzieżowych, przedstawiciele wojskowości, nauki , pracy społecznej, przedstawiciele gromad. W okresie 1944-1950 istniały dwa organy wybierane przez Radę Gminną: Zarząd Gminny i Prezydium Gminnej Rady Narodowej. Prezydium było organem reprezentującym gminę oraz kontrolnym nad działalnością organów podległych gminie, zaś Zarząd Gminy był organem wykonawczym Rady pod kierownictwem Wójta, jako przełożonego gminy i kierownika Urzędu. Zadania Rady Narodowej to planowanie działalności publicznej, ustalanie budżetu i świadczeń w naturze, kontrola i powoływanie organów wykonawczych, zawierania umów w sprawie obciążania majątku nieruchomego gminy. Początkowo biura Zarządu Gminy dzieliły się na 4 referaty. Uchwałą z 13 kwietnia 1948 r. Lubelski Wydział Wojewódzki wydał instrukcję organizacyjną dla biur Zarządów Gminnych, w której wprowadził podział na sześć referatów: ogólnoorganizacyjny, finansowo-budżetowy, gospodarki gminnej, administracyjny, ewidencji i ruchu ludności, urzędu stanu cywilnego. W dniu 20 marca 1950 weszła w życie ustawa"O terenowych organach jednolitej władzy państwowe" (Dz. U. Nr 14 poz. 130, 1950). Rady narodowe stały się terenowymi organami władzy państwowej w gminach. Jako takie kierowały działalnością gospodarczą, społeczną, kulturalną, miały zapewniać porządek i bezpieczeństwo, wydawać przepisy prawne, stanowić o terenowych podatkach, wykonywać kontrolę działalności urzędów, przedsiębiorstw i instytucji na podległym terenie. Organem wykonawczym i zarządzającym Rady było Prezydium. Prezydium miało sprawować wszystkie funkcje wykonawcze władzy państwowej na podległym terenie oraz wykonywać uchwały Rady. Zwierzchni nadzór nad Gminną Radą Narodową sprawowała Rada Powiatowa (Dz. Urz. WRN w Lublinie, Nr 3, poz. 7, 1953). Gmina została zniesiona na mocy ustawy sejmowej z 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (Dz. U. Nr 43, poz. 191, 1954). Siedziba mieściła się w Soli. Obszar gminy Sól obejmował w 1952 r. gromady: Banachy, Bidaczów Nowy, Bidaczów Stary, Ciosmy, Dereźnia, Łazory, Majdan Nowy, Majdan Stary, Rogale, Rogóźna, Ruda Solska, Sól, Wola Dereźniańska (Dz. Urz. WRN w Lublinie, Nr 3, poz. 7, 1953).  

Akta gminy Sól